ಯಾವುದೇ ಬೆಳೆಯ ಉತ್ತಮ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಾರಜನಕವು ಅತಿ ಅವಶ್ಯಕ ಪೋಷಕಾಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ರಾಜ (King of nutrients) ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು 'N' ಅಕ್ಷರದಿಂದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಮತ್ತು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣದಿಂದಲೂ ಲಭ್ಯವಾಗುವ ಈ ಪೋಷಕಾಂಶದ ಸಮರ್ಪಕ ನಿರ್ವಹಣೆ ಹೇಗೆ ಎಂಬುವುದನ್ನು ಈ ವಿಸ್ತೃತ ಮಾಹಿತಿಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯೋಣ. ಸಾರಜನಕದ ಕೊರತೆ ಅಥವಾ ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣ ಎರಡೂ ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟು ಮಾಡಬಹುದು.
ಸಾರಜನಕ ಎಂದರೇನು ಮತ್ತು ಅದು ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ?
ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾಗುವ ಎಲ್ಲಾ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಸಸ್ಯಗಳು ಇದನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸಸ್ಯದೊಳಗೆ ಹೀರಲ್ಪಟ್ಟ ನಂತರ, ಸಾರಜನಕವು ಹಲವಾರು ರೂಪಾಂತರಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಿ, ನಂತರ ಪ್ರೋಟೀನ್ (Protein) ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯವು ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಅಥವಾ ವರ್ಗಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಅದನ್ನು ಅಮೈಡ್ (Amide) ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಾರಜನಕದ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ವಿಧಗಳು:
ಸಾರಜನಕವು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಸಾವಯವ ರೂಪದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣುಜೀವಿಗಳ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವ ರೂಪಗಳಿಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ:
ಅಮೈಡ್ ರೂಪ (Amide Form):
- ಯೂರಿಯಾ (Urea): ಇದು ಅಮೈಡ್ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣುಜೀವಿಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅಮೋನಿಯಾ (Ammonia) ಮತ್ತು ನಂತರ ನೈಟ್ರೇಟ್ (Nitrate) ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣುಜೀವಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿರುವ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಇದು ವೇಗವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಫಲಿತಾಂಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣುಜೀವಿಗಳು ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ತಡವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಬಹುದು.
ಅಮೋನಿಕಲ್ ರೂಪ (Ammonical Form):
- ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ (Ammonium Sulphate): (NH4)2SO4 ರೂಪದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಯೂರಿಯಾ ಕೆಲಸ ಮಾಡದ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಇದು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಅಂಶವು ಮಣ್ಣಿನ pH ಅನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ನಿಧಾನವಾಗಿ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು "ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ" ಸಾರಜನಕ ಮೂಲ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ನೈಟ್ರೇಟ್ ರೂಪ (Nitrate Form):
- ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ (Calcium Nitrate), ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ (Potassium Nitrate): ಈ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಸಸ್ಯಗಳು ಅತಿ ವೇಗವಾಗಿ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇದು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ಅಥವಾ ಮಣ್ಣಿಗೆ ಹಾಕಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ಇದರ ಫಲಿತಾಂಶ ಬೇಗ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಾವಯವ ಸಾರಜನಕ (Organic Nitrogen):
- ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ, ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಮಿಂಚು ಹೊಡೆದಾಗ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಅಮೋನಿಯಾ ಅನಿಲವು ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲವಾಗಿ (Nitric Acid) ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಆಮ್ಲವು ಮಳೆ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಭೂಮಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಮಳೆ ನೀರು ಸ್ವಲ್ಪ ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿ ಮಣ್ಣಿನ pH ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿರುವ ಸಾರಜನಕ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಒಂದು ಕಾರಣ. ಇದು ವಾತಾವರಣದಿಂದ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಸಾರಜನಕ.
ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕದ ಕಾರ್ಯಗಳು:
ಸಾರಜನಕವು ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ:
- ಪ್ರೋಟೀನ್ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ: ಸಸ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ.
- ಹಸಿರು ಬಣ್ಣ (Chlorophyll): ಎಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ (Photosynthesis) ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಸ್ಯವು ಹೆಚ್ಚು ಆಹಾರವನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತದೆ.
- ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಸಸ್ಯದ ಎತ್ತರ, ರೆಂಬೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಲೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.
- ಇಳುವರಿ ಹೆಚ್ಚಳ: ಉತ್ತಮ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಳುವರಿ ನೀಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಯಾವಾಗ ಬಳಸಬೇಕು?
ಸಾರಜನಕದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಬೆಳೆಗೆ ಅದರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹಂತಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ:
- ಶುರುವಿನ ಹಂತ (Initial Growth Stages): ಬೆಳೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಹೆಚ್ಚು ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಬೇಕು.
- ಹೂ ಬಿಡುವ ಹಂತ (Flowering Stage): ಹೂ ಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬೇಕು ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕು.
- ಕಾಯಿ ಕಟ್ಟುವ ಹಂತ (Fruit Setting Stage): ಕಾಯಿ ಕಟ್ಟುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಒದಗಿಸಬಹುದು.
- ಬೆಳೆ ಕಟಾವಿಗೆ ಸಿದ್ಧವಾಗುವಾಗ (Maturity Stage): ಬೆಳೆ ಕಟಾವಿಗೆ ಸಿದ್ಧವಾಗುವಾಗ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಹಾಕಲೇಬಾರದು.
ಸಾರಜನಕದ ಪ್ರಮಾಣವು ಬೆಳೆ, ಮಣ್ಣಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಹವಾಮಾನ ಮತ್ತು ಬೆಳೆಯ ಹಂತವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣ ಎಲ್ಲಾ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಗೂ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಸಾರಜನಕದ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದ ಪರಿಣಾಮಗಳು:
- ಸಾರಜನಕದ ಕೊರತೆ:
- ಕೆಳಗಿನ ಎಲೆಗಳು ಹಳದಿಯಾಗುತ್ತವೆ.
- ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕುಂಠಿತವಾಗುತ್ತದೆ.
- ಪ್ರೋಟೀನ್ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
- ಇಳುವರಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
- ಪರಿಹಾರ: ಕೊರತೆ ಕಂಡುಬಂದಲ್ಲಿ, ಸೂಕ್ತ ರೂಪದ (ಯೂರಿಯಾ, ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಇತ್ಯಾದಿ) ಸಾರಜನಕ ಗೊಬ್ಬರವನ್ನು ಬೆಳೆಯ ಹಂತ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನ ಅವಶ್ಯಕತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಒದಗಿಸಬೇಕು. ಯೂರಿಯಾ 0.5%-1% ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಸಿಂಪಡಣೆ ಮಾಡಬಹುದು.
- ಸಾರಜನಕದ ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣ:
- ಅತಿಯಾದ ಸಸ್ಯಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ (ಎಲೆಗಳು, ಕಾಂಡಗಳು ಅತಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವುದು).
- ಸಸ್ಯವು ಮೃದುವಾಗಿ ರೋಗ ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ತುತ್ತಾಗುತ್ತದೆ.
- ಇಳುವರಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
- ನಿಯಂತ್ರಣ:
- ಅಧಿಕ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಡಿಎಪಿ (DAP) ಗೊಬ್ಬರವನ್ನು (ಪ್ರಮಾಣ ವೀಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ 15 ದಿನಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗುವಂತೆ) ಬಳಸಬಹುದು.
- ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ (Potassium) ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕು.
- ಸಸ್ಯದೊಳಗೆ ಅಧಿಕವಾಗಿರುವ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು, ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ (Potassium Sulphate) ಜೊತೆಗೆ ಅಮೋನಿಯಂ ಮೊಲಿಬ್ಡೆನಮ್ (Ammonium Molybdate) 50 ಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು 200 ಲೀಟರ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬೆರೆಸಿ ಸಿಂಪಡಣೆ ಮಾಡಬಹುದು (ವೀಡಿಯೊದಲ್ಲಿ "ಹಾಜಮೋಲಾ" ಉಪಮೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ).
ವಿಶೇಷ ಸಲಹೆಗಳು:
- ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣದಿಂದ ದೊರೆಯುವ ಸಾವಯವ ಸಾರಜನಕವು ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ.
- ಯೂರಿಯಾ, ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಮತ್ತು ನೈಟ್ರೇಟ್ ರೂಪಗಳು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಕ್ಕೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ನೈಟ್ರೇಟ್ ರೂಪ ಅತಿ ವೇಗವಾಗಿ ಲಭ್ಯ.
- ಅಧಿಕ ಸಾರಜನಕವು ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಕಾರಕ, ಅದನ್ನು ಡಿಎಪಿ, ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಅಮೋನಿಯಂ ಮೊಲಿಬ್ಡೆನಮ್ ಸಿಂಪರಣೆಯಂತಹ ಕ್ರಮಗಳಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಬೇಕು.
- ಬೆಳೆಯ ಸರಿಯಾದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ ಇಳುವರಿ ಪಡೆಯಬಹುದು.
ತೀರ್ಮಾನ:
ಸಾರಜನಕ (N) ಬೆಳೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಪೋಷಕಾಂಶವಾಗಿದೆ. ಅದರ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯತೆಯ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ಬೆಳೆಯ ಸರಿಯಾದ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಅವಶ್ಯಕತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಕ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಉತ್ತಮ ಕೃಷಿ ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿದೆ. ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣ ಎರಡನ್ನೂ ಸರಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದರಿಂದ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಳುವರಿ ಸಾಧಿಸಬಹುದು.
